Sorunları Çözmenin Yolu: Etkin İletişim ve Koçluk
Hayat sınırsız güzellikleri barındırdığı kadar zorlukları da barındırır. Hatta bu zorluklar hem iş hayatımızda hem özel yaşantımızda ortaya zaman zaman birtakım sorunlar çıkarır. Zorluklar da sorunlar da normaldir. Ancak onların içinde boğulmak değil, onların içinden geçmeyi bilmek ve durumu iyi analiz edip net kararlar almak gerekir.
Peki, bunu nasıl yapacağını biliyor musun?
Problem çözme yaklaşımları çeşit çeşittir. Bu yazımda sana bir problemi çözmek için en etkin yol olduğunu düşündüğüm etkin iletişim ve koçluk becerilerini hayatının herhangi bir alanında oluşan sorununu çözerken nasıl kullanabileceğini anlatacağım.
Burada sana anlatacaklarım üzerine düşünür, onları hayatına uygularsan engelleri rahatlıkla aşabilir, çok daha güçlü bağlar kurabilir, yaşamda kolaylıkla akmanın yolunu bulabilirsin. İlk denemende başarısız olduğunu düşünürsen asla pes etme. İletişim ancak iletişime geçerek öğrenilir. Koçluk iletişimi, iletişim koçluğu geliştirir. Bu da ancak deneyimle mümkün olur.
Bu yazımda önce etkin iletişimi sana anlatacağım. Ardından koçluğu sorunları çözmede nasıl kullanabileceğini göstereceğim. Son olarak da bu iki beceriyi birlikte nasıl kullanabileceğine bakacağız.
Etkin İletişimin Gücü
Tüm sorunların çözümünün anahtarı iletişimdir. İyi bir iletişimin üstesinden gelemeyeceği anlaşmazlık yoktur. Dolayısıyla sorunları çözmenin temeli etkin iletişime dayanır. Etkin iletişim çok yönlüdür ve içinde etkin dinlemeden beden diline, kabulden geribildirime kadar pek çok unsuru barındırır. Şimdi bu unsurlardan bazılarına sorunları çözme yönünden nasıl bir önem taşıdıklarını anlamak için biraz daha yakından bakalım.
Etkin dinleme: Bir sorunla karşılaştığında önce bu sorunu tanımlamak ve onu ortaya çıkaran tarafların kimler olduğunu anlamak gerekir. Çünkü sorunlar tek yönden bakarak çözülmez. Sorunu belirleyip tarafları netleştirdikten sonra en önemli adım, sorunu detaylarıyla anlayabilmek için bütün tarafları etkin bir biçimde dinlemektir.
Etkin dinleme aktif bir eylemdir. Bir etkin dinleme eylemi boyunca karşındakine sözlü ve sözsüz mesajlar gönderirsin. Burada tarafsız bir profil çizmek önemlidir. Yargılamadan, öfkelenmeden, taraf tutup desteklemeden, karşı tarafın duygu ve düşüncelerini anlayarak dinleyebilmek gerçek bir çaba gerektirir.
Etkin dinleme eylemi sözlü ve sözsüz mesajların yanında, durumun açıklığa kavuşmasını sağlayacak sorular sormayı da gerektirir. Karşı tarafın bakış açısından bakıp onun duygu, düşünce ve davranışlarını anlayacak, neyi neden yaptığını veya yapmadığını, neyin değişmesini istediğini analiz edebilecek bir tutum sergilemek gerekir. Karşı tarafın bakış açısına merak ve ilgiyle yaklaşmalısın, saygı ve güven çerçevesinde karşındakini karşındakinin dünyasından anlamalısın.
Açıklık ve netlik: Sorunun taraflarından biri değilsen, sorunu çözmekle görevlendirilmiş biri de olabilirsin. Hangisi olursan ol, hiç fark etmez. Kendi düşüncelerini söylerken karşı tarafa vermek istediğin mesajın açık ve net olduğundan emin olmalısın. Tabii, bu mesajın kolaylıkla anlaşılabilir de olmalı. Kolay anlaşılsın ki karşıdaki kişinin kendi duygu ve düşünce karmaşasında olası yanlış anlaşmalarla başka sorunlar doğmasın. Netlik her zaman iyidir, kafa karıştırmaz. Eğer söz konusu olan kompleks sorunlarsa da onları basitleştirerek nasıl anlatacağını bulmak sana büyük fayda sağlar. Böyle durumlarda görseller, şemalar, örnekler, çizimler veya benzetmeler çok işine yarayacaktır.
Kabul, geribildirim ve onay: Bir sorunu çözerken sorunun varlığını ve tarafların mevcut durumlarını samimiyetle kabul etmek etkin iletişimi başlatan yerdir. Kabul etmeden kendini açıklığa, değişime ve iletişime açamazsın. Sorunları çözmek karşılıklı yürütülen bir süreçtir ve bu süreçte karşılıklı geribildirim alıp vermek, yanlış anlamalara mahal vermemek için anlaşılanın doğru olduğunun onaylatılması büyük önem taşır. Bir diğer önemli nokta ise senin kadar karşındakinin çabasını da görmek ve bunu takdir etmektir. Bu başarıldığında yaratıcılık gelişecek, yeni fikirler doğacak ve karşılıklı işbirliği yolları belirecektir.
Sorun çözmede koçluktan yararlanmak
Koçluk seni yolda tutar. Koçluk becerilerini geliştirmek sorunlara nasıl yaklaşacağını bilmek demektir. Koçluk sayesinde kendi çözümlerini bulabilirsin, sorumluluk alabilirsin, karşındakinin rahatlıkla kendini ifade etmesine olanak sağlayabilirsin, gelişimi destekleyebilirsin, doğru hedefler ve o hedeflere giden etkin yollar yaratabilirsin. Şimdi problem çözme ve sorunlarla başa çıkmada faydalanabileceğin temel koçluk becerilerinden bahsedeceğim.
Güçlü sorular: Bir insana neyi nasıl yapacağını söylemek düşünüldüğü kadar iyi bir şey değildir. Çünkü önemli olan, kişinin neyi nasıl yapacağını kendisinin bulmasıdır. Sorunun çözümünü kendisi görebilen bir kişi o çözümün bir parçası olmayı da gönülden ister. Güçlü sorular sorarak hem kendi bakış açını hem de karşındakinin bakış açısını geliştirebilirsin. Karşındakileri güçlü sorularınla çözüme doğru yöneltebilirsin.
Zihin zorlanmayı sevmez. Sen onu itmedikçe yaptığını hep yaptığı gibi yapmayı sürdürür; düşüncelerini değiştirmekten yana değil, doğrulamaktan yanadır. Güçlü sorularla zihnin çalışmasına yönelik yapacağın her hamle yeni perspektifler ortaya çıkaracaktır. Güçlü sorular sor, bir değil birçok çözüm bulacaksın.
Kendini ve çevreni tanı: Her zaman söylediğim gibi kendini tanımak bu hayatta yapıp yapabileceğin en güzel şeylerden biridir. Güzelliğinin yanında ilerlemek ve derinleşmek için de son derece gerekli ve önemlidir. Ardından çevreni tanımak gelir. Bir sorunu çözerken kendi yeteneklerin, artı ve eksilerin kadar çevrenin yetenekleri, artı ve eksileri önemlidir. Sorun çözmede iletişim süreci boyunca kendi yetkinliklerinin ve gelişim alanlarının farkında olup, çevrenin de hem bunların hem de kendilerininkinin farkına varmasını sağlamak çözüme büyük katkı sunar; akla gelmeyen yollar bulunur, görülmeyen çözümler belirir, alternatif yaklaşımlar geliştirilir. Doğru kişilere doğru hedefler verilebilir.
Yönetilebilir hedefler koy: Bazen sorun olası çözümleri görebilmek için çok büyük olabilir. Böyle durumlarda sorunu bölmek, yönetilebilir kısımlara ayırmak ve bu parçalar doğrultusunda hedefler koymak çok işe yarar. Motivasyonu korur, çünkü gelişme, ilerleme ve başarı hissini kaybettirmez.
Etkin iletişim ve koçluğu birlikte kullanmak
Başta da söylediğim gibi iletişim koçluğu, koçluk iletişimi geliştirir. Bu iki beceriyi birbirinden ayrılmaz bir bütün olarak kullanmak sana hayatında pek çok katkı sunar.
Düşüncelerin, yeni fikirlerin, endişelerin rahatlıkla ifade edilebildiği, aktif katılımın desteklendiği, herkesin sesinin duyulduğu, herkesin birbirine saygı duyduğu, karşılıklı güvenin inşa edildiği ve hep taze tutulduğu bir ortam -iş yaşamında da olsa özel yaşamda da olsa- gelişime, ilerlemeye ve derinleşmeye olanak tanır.
Hayatında sorunlar varsa ve problemlerle baş etmede güçlük yaşıyorsan bu bahsettiğim konularda kendi tavır ve davranışlarını gözlemlemeni öneririm. Bu yetkinlik ve becerileri kullanmak için hayatına sorunların gelmesini beklemene gerek yok.
Etkin iletişim ve koçluk becerilerini hayatına entegre etmek sorun çözme süreçlerini kolaylaştırmanın yanında sana yeni bir geleceğin de kapılarını açacak.