Etkili Hedefler Nasıl Olmalı?
Hepimiz kendi hayat yolumuzda yürüyoruz. Hepimizin istekleri, arzuları, hayalleri, ulaşmak istedikleri var. Hayat bir yol ve bu yolda zaman zaman ayağımıza taşlar takılıyor, zaman zaman yol akıp gidiyor.
Peki ya sen? Senin hayat yolunda taşlar ayağına mı takılıyor, sana yol gösteren taşların mı var? Taşları geldiğin yeri ve gideceğin yeri görmek için sen mi yoluna koyuyorsun? Yoksa taşlar gelişigüzel serpilmiş ve sen tökezleye tökezleye ilerlemeye mi çalışıyorsun?
Her nasıl ilerliyorsan ilerle bu blog yazımda kendine dair önemli noktalar bulacağına eminim. Bu yazımda hayat yolunda yürürken nasıl daha iyi ilerleyebileceğinden ve attığın adımların seni nasıl vizyonuna taşıyabileceğinden bahsedeceğim. Bunu da az önce taş metaforuyla anlattığım “etkili ve SMART hedef belirleme” yöntemini seninle paylaşarak yapacağım.
Kendinin en iyi versiyonuna doğru ilerlerken
Hayatta pek çok alanda sorumluluklar alırız. Bunlar ailemize, çevremize, işimize ve arkadaşlarımıza karşı aldığımız sorumluluklardır, tabii unutmadığım ama en sona sakladığım kendine karşı sorumluluk da hayattaki en önemli sorumluluklarımızdandır.
Kendimize karşı olan sorumluluğumuz kendi potansiyelimizin en iyisine ulaşmak, evrenin ve evrendeki varlığımızın bize bahşedebileceği mucizeleri en üst versiyonunda yaşamaktır.
Kendimizin en üst potansiyeline ilerlemek, yaşam amacımız doğrultusunda kendimize bir yol belirleyip o yolda yürüyerek başlar. Bugünden başlar. Bu ilerlemeyi başarabilmek için yaşam amacını doğru tanımlamalı, seni o amaca götürecek hedeflerini doğru belirlemelisin.
Hedefler ne işe yarar?
Yaşamda hedeflerle ilerlemenin insana getirdiği pek çok kazanç vardır. Hedefler gideceğin yolu nasıl yürüyeceğini belirler. Aynı zamanda hedefler sayesinde ne kadar ilerlediğini, nasıl ilerlediğini, hangi noktalarda tökezlediğini görme, mevcut durumunu daha iyi değerlendirme imkânın olur. Hedefler zamanını iyi değerlendirmeni sağlar. Yönünü kaybetmeden vizyonuna doğru ilerlemeni sağlar. Vizyonuna erişebilmek için sana uzun vadeli bir bakış açısı sunar.
Hedefler kişiyi kendi potansiyelinin en iyisine taşımak için kişinin kendine koyduğu sıçrama alanlarıdır. Kişinin odaklanacağı noktaları belirler. Onu yolda tutmak ve vizyonuna kavuşturmak için gerekli motivasyonu sağlar.
Hedeflerimiz olmasaydı, zamanımızı ve enerjimizi boş yere harcayabilirdik. Sonra da geçen zamana hayıflanır, kalmamış enerjimizle hayallerimizden vazgeçmek durumunda kalırdık. Yoksa hedefsizlik veya yanlış hedefler yüzünden erişemediğin bir hayalin mi var? Haydi gel, okumaya devam et. Ve bugünden itibaren, doğru bir biçimde o hayaline ulaştığına birlikte şahit olalım.
Hedeflerini nasıl belirleyeceksin?
Son derece hızlı değişen, uyaranların çok olduğu ve sürekli bilgi bombardımanı içinde kaldığımız bugünün dünyasında belki sen de kendinin en iyi versiyonuna ulaşmayı arzularken yönünü şaşırıp her alanda iyi olmayı arzuluyorsun. Kim bilir, belki de asıl hayalini ve en üst versiyonunun nasıl biri olduğunu biliyorsun ama bugün yapman gereken işlerin var ve onları farklı zorunluluklar sebebiyle her isteğinin ve her arzunun önüne koyuyorsun.
Evet, etrafta bir sürü alan var, pek çok yapmak istediğin şey var, dolayısıyla pek çok hedef var. Günlerini genel olarak insanlıktan farklı yaşamıyorsan senin de her gün 24 saatin, ortalama 6-8 saatlik uyku ihtiyacın ve kısıtlı enerjin var. Günlük 24 saat ve kısıtlı enerjiyle hayattaki her şeyi en iyi şekilde yapman mümkün mü sence?
Kendinin en iyi versiyonunu yaşayabilirsin, ama üzgünüm, hayatta her şeyi en iyi şekilde yapman mümkün değil. Ben MCC master bir koç, çok iyi bir mentor veya çok iyi bir girişimci olabilirim; ancak çok iyi şarkı söyleyemem. Bazı yeteneklerim fena değildir ama bazıları diğerlerinin önüne geçer, bazı alanlarda çok kötü olabilirim. Benim yaşam üstadı olarak yaşadığım kendimin en iyi versiyonu, her şeyi en iyi yaptığım bir versiyon değil – ki bu mümkün olamazdı – kendi özelliklerimi sonuna kadar en iyi kullanabildiğim versiyonumdur.
Buradan da anlayabileceğin gibi kendinin en iyi versiyonuna doğru yol alırken, hedeflerini bu yönde belirlerken öncelikle kendini çok iyi tanımalı, yaşam amacını yani vizyonunu doğru belirlemeli ve bu vizyon doğrultusunda hedefler arasından bu vizyona en çok hizmet eden hedefleri belirleyip önceliklendirmelisin.
Önceliklendirdiğin hedefleri netleştirmenin faydaları
Doğru ve net hedefler daha kaliteli bir yaşamın anahtarıdır. Hedeflerini doğru önceliklendirip, doğru belirlersen hayat yolunda daha emin adımlarla yürüyebilirsin. Ayrıca senin yolundan yürümek isteyenlere yönderlik ve liderlik yapabilir, aynı hedefe koştuğun kişilere ilham verebilirsin.
Doğru ve net hedeflerle ilerlemek hayatına da çevrene de iş ve sosyal yaşantına da başarı getirir. Sana özgüven kazandırır. Yaşamında itibar elde edersin. Ve yolunda yürüdükçe yeni fırsatlara merhaba dersin.
Nasıl daha etkili ve akıllı hedefler koyabilirim?
Buraya kadar sana hedeflerin pek çok faydasını anlattım. Ancak hedeflerin bu faydalarından yararlanabilmek için etkili ve doğru hedefler koymalısın. Sana etkili hedefler koymanın kriterlerini anlatacağım ama önce dikkat etmen gereken bazı noktaların altını çizmek istiyorum.
Öncelikle yaşam alanlarında vizyonun doğrultusunda gitmek istediğin yerleri belirleyerek işe başlamalısın.
Olası hedeflerinin önceliklendirmesini doğru yapmalısın. Hayatına ve vizyonuna en büyük katma değeri sağlayacak hedefler, yaşantına değer katacak hedefler önceliğin olmalı.
İlgili alanlarında koyacağın tüm hedefler seni vizyonuna götürmeli.
Hedeflerin birbiriyle çelişir, birbirine zıt veya birbirine ket vurur şekilde olmamalı. Tüm hedeflerin aynı yöne bakmalı, bir bütünü ifade etmeli.
Bazı hedeflerin için başka kaynaklardan desteğe ihtiyaç duyabilirsin, hedeflerini belirlerken bunları da göz önünde bulundurmalısın.
Hedeflerini, günlük, haftalık ve yıllık olarak belirleyebilirsin.
Her zaman yapılması gereken kısa vadeli acil hedeflerin olacak, ancak bunların seni uzun vadeli vizyon hedefinden saptırmamasına özen göstermelisin.
Hedeflerin değişebileceğini de kabul etmelisin.
Bazen bazı hedeflerden vazgeçebilirsin de.
Hayatta her zaman hedeflerin olacak ve hedeflerin her zaman değişecek. Kendini adayarak yürüdüğün bu yol sayesinde de kendinin en iyi versiyonunu deneyimleyerek devam edeceksin yaşantına.
SMART Hedefler
Gelecek Bugün Başlar adlı kitabımda hedeflerini duyularınla hissedebileceğin kadar canlı ve net ortaya koyman gerektiğini söylemiştim. Onları öyle bir ortaya koymalısın ki gerçekleştiklerinde ne görüp, ne duyup, ne hissedeceğin, neler yaşayacağın tüm duyularında canlansın. Hedeflerini olumlu cümlelerle kurmayı seç ki yaşamın tüm olumlu ihtimalleri yolunda belirsin. Ve hedeflerin yazılı olsun, onları yaz ki neyi yapıp neyi yapamadığını gör ve kendi değerlendirmeni objektif bir biçimde yapabilesin.
Etkili hedefler belirlerken hedeflerinin SMART olduğundan emin olmalısın. SMART, etkili bir hedef için belirlenen 5 önemli kriteri temsil eder.
SMART İngilizce bir sözcüktür. İngilizcede pek çok anlamı olmasına karşın bu alandaki Türkçeye çevrilmiş metinlerde onu “akıllı hedefler” olarak görmen mümkün.
Peki sence “akıllı bir hedef” nasıl olabilir?
Akıllı bir hedef spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zamana uygun olmalıdır.
S – SPECIFIC / Spesifik (Belirli)
M – MEASURABLE / Ölçülebilir
A – ACHIEVABLE / Ulaşılabilir
R – REALISTIC / Gerçekçi
T – TIMELY / Zamana Uygun
Bu kriterlere göre SMART bir hedef; spesifiktir, neyi yapacağını söyler; ölçülebilirdir, yapacağını yaptıktan sonra hedefe ulaşılıp ulaşılmadığını değerlendirebilirsin; ulaşılabilirdir, kaynakların ve yetkinliklerin doğrultusunda ve verilen zaman aralığında onu gerçekleştirme ihtimalin vardır; gerçekçidir, yetkinliklerin, zaman ve ulaşılabilir yetiler bakımından mantık çerçevesine sokulabilir; zamana uygundur, onu belli bir zaman içinde gerçekleştirebilirsin.
SMART kriterlerini en küçük hedefinden yaşam amacını ortaya koyan en büyük vizyon hedefine kadar uygulayabilirsin.
Günlük hayattan bir örnek vereyim sana. Diyelim ki iş hayatında çok yoruldun ve bir tatile çıkmak istiyorsun.
“Hedefim, tatile çıkmak” dersen bu SMART bir hedef olur mu?
Olmaz, değil mi? Ne ne zaman tatile çıkacağın belli ne nereye gideceğin, hiçbir şey belli değil. O zaman bu hedefi nasıl SMART hale getirebiliriz?
Elimdeki projeyi tamamladıktan sonra nisan ayında ailemi yanıma alıp 2 haftalık bir Fransa seyahatine çıkıp, Fransa’nın üç şehrini göreceğim.
Evet, hedef oldukça SMART oldu. Ancak sana iyi tatiller dilemeden önce birkaç önemli noktadan bahsetmek istiyorum.
SMART hedeflerin hayata geçirilmesi
Önceliklerine uygun hedeflerini doğru bir biçimde belirledikten sonra bu hedefleri üzerinde ayrıntılı bir biçimde düşünmelisin. Bazı hedefler – birçok hedef – gerçekleştirilebilmeleri için küçük alt hedeflere ihtiyaç duyar. Büyük hedefler hem kişiyi zorlayabilir hem de ulaşılabilmeleri için önce belli aşamaların tamamlanmasına ihtiyaç duyarlar. Hedefleri bölümlemek hem kişinin motivasyonunu sağlar hem de başarı hissinin daha çok deneyimlenmesine yardımcı olur. Ayrıca hedefine giden yolda bazı kolaylaştırıcı hedefler – birinden yardım almak gibi – seni asıl hedefine çok daha rahat ulaştırır.
Ayrıca hedeflerin doğrultusunda ilerlerken hedeflerini gözden geçirip onları değerlendirmen de son derece önem taşıyor. Neyi ne kadar yapabildin? Yapamadığın neydi? Hedefine ulaşamadıysan buna sebep olan etmenler hangileriydi? Rahatlıkla başardığın hedeflerinde bundan sonrası için seni daha ileriye taşıyan farklı hedefler neler olabilir?
Hedeflerini doğru değerlendirmek sana kendin hakkında ve çevren hakkında farkında olmadığın bilgiler de verebilir. Bu hedefler doğrultusunda farklı ihtiyaçlarını keşfedebilirsin. Hedeflerine ulaşırken sana engel olan olay ve kişileri belirleyebilirsin.
Yaşamına katkı sağlayacak yüksek ve katkı sağlayan hedefler ilerleme ve kendinin en üst versiyonuna ulaşmak için önemlidir. Onları belirle ki hayatında ilerleme daim olsun.
Ve yaşamın boyunca yürüdüğün bu yolda mutlaka başarılarını kutla, kendini takdir et, küçük adımlarını ve küçük başarılarını bile ödüllendir. Başaramadıkların için kendine şefkatle yaklaş, başarısızlık nedenlerini bul ve yeni hedefler belirleyecek kadar esnek ol. Hedeflerini sahiplen ve hayat yolunda adanmışlıkla yürü.
Rekabet ve değişim hayatın her yerinde. Seninse zamanın ve enerjin kısıtlı. Bu zamanı nasıl kullanmak istiyorsun?